دستگاه اکوکاردیوگرافی شبیه سونوگرافی است و برای ارزیابی قلب و عروق توسط پزشک متخصص مورد استفاده قرار می گیرد. در واقع باید گفت اکوکاردیوگرافی یک روش غیر تهاجمی ارزیابی است که عملکرد و ساختار قلب را به درستی نشان می دهد. این دستگاه داری پروپ یا یک مبدل (مانند یک میکروفون) است که امواج صوتی را با فرکانس بسیار بالا به بافت قلب ارسال می کند این امواج صوتی قابل شنیدن نیستند. امواج صوتی از طریق پوست و سایر بافت‌های بدن به بافت‌های قلب حرکت می‌کنند، جایی که امواج از بافت قلب پژواک می‌کنند. به کامپیوتری فرستاده می شود و تصاویر متحرکی
از دیواره ها و دریچه های قلب ایجاد می کنند.
متخصص قلب و عروق بر حسب نیاز تشخیصی برای بیمار ممکن است از چندین نوع خاص اکوکاردیوگرافی استفاده کند که در زیر ذکر شده است:
اکوکاردیوگرافی حالت M:
ساده ترین شکل انجام اکوکاردیوگرافی است که در این حالت تصویری واقعی برای مشاهده و اندازه گیری ساختارهای قلب مانند؛ دهلیزها ، بطن ها ، محل پمپاژ خون، اندازه قلب ، ضخامت دیواره های قلبی ایجاد می کند.
اکوکاردیوگرافی داپلر:
تکنیک اکوکاردیوگرافی داپلر برای اندازه گیری و ارزیابی نحوه جریان خون از دهلیزها و بطن ها و دریچه های قلب استفاده می شود. مقدار خونی که با هر ضربان خارج می شود، نشانه ای از عملکرد قلب است. همچنین داپلر می‌تواند جریان خون غیرطبیعی را در قلب تشخیص دهد که می‌تواند نشان‌دهنده مشکل یک یا چند دریچه از چهار دریچه قلب یا دیواره‌های قلب باشد.
اکوکاردیوگرافی داپلر رنگی داپلر رنگی:
این روش در واقع شکل پیشرفته اکوکاردیوگرافی داپلر است. با داپلر رنگی، از رنگ های مختلف برای تعیین جهت جریان خون استفاده می شود و در واقع سبب سهولت تفسیر تکنیک داپلر شده است. با اکوکاردیوگرافی داپلر رنگی جریان خون غیر طبیعی با سهولت و دقت بسیار بالاتری تشخیص داده خواهد شد.
اکوکاردیوگرافی دو بعدی :
اکوکاردیوگرافی دو بعدی برای دیدن حرکت واقعی ساختارهای قلب استفاده می شود. ساختار قلب در این روش به شکل مخروطی روی مانیتور ظاهر می شود و می توان حرکت لحظه ای بخش های مختلف قلب را مشاهده کرد. و این روش پزشک را قادر می سازد تا ساختارهای مختلف قلب را در حین کار ببیند و آنها را ارزیابی نماید.
اکوکاردیوگرافی سه بعدی :
در تکنیک اکوکاردیوگرافی سه بعدی نماهای سه بعدی از ساختارهای قلب را با جزئیات بیشتری نسبت به اکو دو بعدی پزشک دریافت می کند. تصاویر زنده یا real time با استفاده از اندازه‌گیری‌هایی که هنگام تپش قلب گرفته می‌شود، ارزیابی دقیق‌تری از عملکرد قلب را امکان‌پذیر می‌سازد. اکو سه بعدی نماهای بسیار دقیقی از آناتومی قلب را نشان می دهد و می تواند برای تعیین برنامه درمانی مناسب برای فرد مبتلا به بیماری قلبی استفاده شود.
چه زمان ممکن است ما به اکوکاردیوگرافی نیاز پیدا کنیم:
اگر در بررسی ها و معاینات قلب علائمی مشکوک و یا دال بر بیماریهای ذیل توسط پزشک مشاهده شود و یا در مورد عملکرد قلب مشکوک شود اکوکاردیوگرافی را برای بیمار معمولا انجام می دهد:
- آترواسکلروز: انسداد تدریجی رگ ها توسط مواد چرب و سایر مواد موجود در جریان خون. می تواند منجر به مشکلاتی در حرکت دیواره یا عملکرد پمپاژ قلب شما شود.
- کاردیومیوپاتی: بزرگ شدن قلب به دلیل ضخیم یا ضعیف شدن ماهیچه قلب
- بیماری قلبی مادرزادی: نقص در یک یا چند ساختار قلب که در طول دوران جنینی رخ می دهد، مانند نقص دیواره بین دهلیزها و بطن ها یا اختلالات دریچه ها و یا عروق قلبی و…
- نارسایی قلبی: شرایطی که در آن عضله قلب ضعیف یا سفت شده و خون را نمی تواند به طور موثر پمپاژ کند. این مساله بسیار حائز اهمیت است و می تواند باعث تجمع مایع (احتقان) در رگ های خونی و ریه ها و ادم (تورم) در پاها، مچ پا و سایر قسمت های بدن شود.
- آنوریسم: گشاد شدن و ضعیف شدن بخشی از دیواره شریان آئورت (شریان بزرگی که خون اکسیژن دار را از قلب به بقیه بدن می رساند). آنوریسم ممکن است فرد را معرض خطر مرگ ناگهانی قرار دهد و در خطر پارگی باشد.
- بیماری دریچه قلب: اختلال در عملکرد یک یا چند دریچه قلب که ممکن است باعث اختلال در جریان خون در قلب شود. دریچه ها می توانند باریک شوند و از جریان خون از طریق قلب یا خارج شدن به ریه ها و بدن جلوگیری کنند. دریچه ها همچنین می توانند با نشتی جریان خون به سمت عقب دچار نشتی شوند.
- عفونت های بافت قلب: اکوکاردیوگرام همچنین می تواند عفونت بافت دریچه قلب را بررسی کند. همچنین التهاب پریکارد(پریکاردیت) یا پرده ای که قلب را احاطه کرده است با اکو قابل بررسی است
- افیوژن پریکارد یا تامپوناد.:پرده یا پوشش اطراف قلب ممکن است پر از مایع، خون یا عفونت شود. این می تواند عضله قلب را فشرده کند و از ضربان و پمپاژ طبیعی خون جلوگیری کند. این می تواند علائم احساس سرگیجه، سبکی سر یا افت خطرناک فشار خون را ایجاد کند.
- تومور قلبی: تومور قلب که ممکن است در سطح بیرونی قلب، در یک یا چند حفره قلب، یا در بافت عضلانی (میوکارد) قلب ایجاد شود.
- نقایص دیواره دهلیز یا سپتوم: کانال های نامنظم بین سمت راست و چپ قلب ممکن است در بدو تولد وجود داشته باشد، یا ممکن است در اثر ضربه یا پس از حمله قلبی رخ دهد. این عیوب در محفظه های پرکننده بالایی (دهلیزها) یا محفظه های پمپاژ پایینی (بطن ها) رخ می دهد. این مساله ممکن است باعث نارسایی قلبی یا جریان خون ضعیف شود یا خطر سکته قلبی را افزایش دهد.
- شانت: شانت ها را می توان در نقایص سپتوم دهلیزی و بطنی مشاهده کرد، اما همچنین هنگامی که جریان خون نامنظم از طریق گردش خون از ریه ها و کبد عبور می کند.
- ارزیابی دوره ای بیماران : اکوکاردیوگرافی نیز ممکن است برای ارزیابی عملکرد کلی و ساختار کلی قلب پس از عمل آنژیوپلاستی و جراحی باز قلب هر سه ماه یکبار انجام شود
- ارزیابی اولیه برای اولین مراجعه: در اولین مراجعه برای ارزیابی اختلالت مادرزادی احتمالی و ارزیابی کلی از ساختار قلب بهتر است حتما اکوکاردیوگرافی انجام شود.
